We vragen even aan de schepen voor Energie, Tom Van Bel, wat er eigenlijk aan de hand is de laatste weken. Eerst en vooral is het belangrijk om weten dat stroomproductie niet kan worden opgeslagen. Wat geproduceerd wordt in een centrale moet onmiddellijk op het net  via de hoogspanningsmasten naar de afnemers gevoerd worden. Omdat de productie van stroom in België tijdens piekmomenten niet volstaat, voeren we regelmatig stroom in van onze buurlanden. Maar als die geen stroom willen leveren is er een tekort op het moment dat én de bevolking  thuis komt van het werk, én de bedrijven nog functioneren, én de openbare verlichting brandt. Dan treedt het afschakelplan in werking waarbij sommige gemeenten tijdelijk zonder stroom vallen. In de provincie Antwerpen zijn dat in de eerste cluster Bornem, Puurs en Herselt. Pure pech dus dat wij er eerst bij zijn.

1 Waarom moet de stroom in Bornem afgezet worden ?

2 Maar waarom is er stroom tekort in België ?
In 2010 verbruikte België 88.619 GWh elektrische stroom. Dit komt overeen met 8,2 MWh per inwoner per jaar. In realiteit gebruikt een gemiddeld gezin van 4 personen 4 MWh per jaar. Om iedereen van stroom te voorzien heeft de voornaamste producent van stroom de plicht om voldoende productie te garanderen. Ongeveer 60 % van de stroomproductie wordt gemaakt in de kerncentrales in Doel en Tihange. De meeste installaties zijn 40 jaar geleden met subsidies gebouwd, worden onderhouden met ondersteuning van de overheid en betaald door de klanten van oa. Electrabel. Dat zijn wij allemaal : bedrijven, overheid en gezinnen.  Vooral de verouderde kerncentrales zijn de oorzaak van het tekort, maar ook het stopzetten van gascentrales en het gebrek aan investeringen in hernieuwbare energie zorgen ervoor dat nu er 3 kerncentrales stil liggen er soms te weinig stroom wordt geproduceerd. 

3 Wie is eigenlijk eigenaar van al de installaties die stroom produceren ?

Dat is een lang verhaal. In de vroege jaren van de 20e eeuw waren de gemeenten producent en eigenaar van vele kleine centrales.  Maar ondertussen is de energieproductie is al decennia in handen van de privé-industrie.
Toen in de jaren 60 steenkool duurder werd startte Franse en Belgische bedrijven de bouw van de eerste PWR reactor. Dat bleek een groot succes en tijdens de oliecrisis zorgden de kerncentrales van Doel 1 en 2 en Tihange met inbreng van Ebes voor 20 % van de productie van België. In de jaren 80 fusioneerden de twee holdings Tractebel en Electrabel, met de Generale Maatschappij en de groep Brussel Lambert als aandeelhouders. Op dat moment ontstaat het monopolie dat pas in 2006 een einde neemt met de liberalisering van de energiemarkt onder druk van Europa. Electrabel heeft dan 94 % van de productie en 78 % van het verbruik van stroom in Belgie in handen.  Ondertussen is dat ook weer verleden tijd. 
Dat komt omdat Electrabel  in Franse handen is beland waar Gaz de France en Suez Lyonnaise des eaux de plak zwaaien. Deze multinationals ? en niet de Belgische politici ? bepalen het energiebeleid van België.

4 Waarom de keuze voor kernenergie ?
Belgen zijn stroomverslinders, net zoals Amerikanen. Als iedereen in dit land alle verbruik optelt kom je om een idee te geven, op ongeveer 3.4 GigaWatt per uur bij piekmomenten. Die stroom moet ergens gemaakt worden. In België kozen we in de vorige decennia steeds voor centrale productie in grote installaties die zekerheid geven wat de levering betreft.  Het systeem werkt als een waterval waarbij stroom vanuit 1 centrale naar de verbruikers wordt gevoerd. Dat komt ons nu duur te staan. Een ander systeem is het spinnenwebsysteem, waarbij stroom decentraal wordt gemaakt en verdeeld via een horizontaal netwerk. België is hier niet voor uitgerust en dat zorgt voor heel wat problemen bij het aansluiten van bv windmolenparken op de Noordzee.
De keuze voor kernenergie is betwistbaar. Voordelen zijn de nihil uitstoot van CO² en de leveringszekerheid ( tot voor kort ), nadelen zijn de enorme investeringskosten ende afvalproblemen met uranium, iedereen welbekend.

5 Hoeveel stroom maken we dan eigenlijk en waar komt die vandaan ?
Onderstaande tabel geeft een goed overzicht waar de stroom wordt gemaakt en hoeveel we met elke bron van energie produceren. Ter vergelijking : in Duitsland is het aandeel energie gestegen tot 30 % en is de afbouw van de kerncentrales in volle opgang.  In België is de kernuitstap in 2003 beslist door een regering met Groen aan boord.  Wanneer U dit artikel leest zal de nieuwe federale regering wellicht hebben beslist om die wet overboord te gooien en de kerncentrales langer open te houden.
Dan heeft de energielobby zijn trofee binnengehaald en betalen we binnenkort voor dure Franse kernenergie. Dat is de echte reden waarom we "plots" met een stroomtekort zitten. En dat werpt een heel ander licht op de "black-outs" tijdens de volgende maanden?

6 En wat gaat de gemeente Bornem doen ?

We hebben al sinds enkele jaren een klimaatactieplan. Dat zorgt voor gerichte investeringen in gebouwen in eigendom van de gemeente om het gebruik van stroom en gas aanzienlijk te verminderen. 
Ook het Masterplan Openbare Verlichting wordt uitgerold. Bornem zal een van de eerste gemeenten zijn met een nachtgebied waar 's nachts de openbare verlichting gedoofd zal worden. Onlangs hebben we ook het burgemeestersconvenant goedgekeurd. Zo is ervoor de inwoners en bedrijven  iets nieuw : we gaan op  energiejacht ! We zoeken dit jaar 100 gezinnen die mee willen doen om 10 % energie te besparen en tot 150 euro uit te sparen. ( zie kaderstuk ) Schrijf je nu maar al in via de website van groen Bornem!
Overigens hebben 70 gezinnen in Bornem deze herfst via de groepsaankoop zonnepanelen van de provincie Antwerpen om een pv installatie te plaatsen zonder subsidies. Proficiat !